«Γενναίες αποφάσεις είναι η απάντηση στην «αμηχανία» του κατασκευαστικού κλάδου»
Του κ. Ιωάννη Λαδόπουλου*
Ο κατασκευαστικός και μελετητικός κλάδος πέρασαν μια εξαιρετικά δύσκολη περίοδο για πάνω από μια δεκαετία. Το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων συρρικνώθηκε. Οι αμοιβές μειώθηκαν δραματικά, με συχνό το φαινόμενο εκπτώσεων πάνω από 80% στις μελέτες αλλά και πολύ μεγάλες εκπτώσεις από τους υποψηφίους αναδόχους σε δημόσια και ιδιωτικά έργα.
Από το καλοκαίρι του 2019 και παρά την πανδημία, ο κλάδος άρχισε όχι απλά να βρίσκει τα πατήματά του, αλλά να δυναμώνει ξανά, ώστε να αποτελέσει μοχλό ανάπτυξης. Σε αυτό τεράστιο ρόλο έχει παίξει ο ιδιωτικός τομέας με βασικό πυλώνα «The Ellinikon», που αποτελεί τεράστια ευκαιρία και πρόκληση για τα επόμενα χρόνια για τις ελληνικές κατασκευαστικές και μελετητικές εταιρείες.
Παράλληλα, τα έργα που υλοποίησε και υλοποιεί το Κέντρο Πολιτισμού του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος» –με κορυφαία το σχεδιασμό, την κατασκευή και τον εξοπλισμό του νέου Γενικού Νοσοκομείου Κομοτηνής, του Πανεπιστημιακού Παιδιατρικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης και του νέου Γενικού Νοσοκομείου Σπάρτης– έχουν τεράστιο αναπτυξιακό χαρακτήρα και αποτελούν έργα πνοής και ουσίας.
Μην ξεχνάμε επίσης τις εκατόν εβδομήντα τέσσερις (174) υπερσύγχρονες νέες κλίνες εντατικής θεραπείας, σε δεκαπέντε (15) δημόσια νοσοκομεία σε διάφορες περιοχές της χώρας, ένα έργο που ξεπέρασε τα 15 εκατομμύρια ευρώ και θωράκισε τη χώρα απέναντι στην πανδημία.
Τέλος, δε πρέπει να λησμονούμε το ρόλο που έπαιξαν και παίζουν οι μεγάλες εταιρείες ακίνητων και «development» με πολύ σημαντικά έργα, που όχι μόνο αναβαθμίζουν το κτιριακό δυναμικό της χώρας δημιουργώντας αειφόρα και ενεργειακά αναβαθμισμένα κτίρια υψηλής αισθητικής, αλλά παράλληλα επιτυγχάνουν συνολική αναβάθμιση περιοχών.
Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν η Dimand, η Prodea, η Premia, η Grivalia, η Alpha Real Estate, η Πειραιώς Real Estate, η Noval, η TEMES, η Trastor αλλά και άλλες εταιρείες, με έργα που μόλις ολοκληρώθηκαν, ολοκληρώνονται ή είναι στη φάση ανάπτυξής τους.
Αύξηση κατασκευαστικού κόστους
Από το Μάιο του 2021, όταν διαφάνηκε σταθεροποίηση της πανδημίας, ο κατασκευαστικός κλάδος άρχισε και πάλι να βλέπει μεγάλη άνθηση.
Ωστόσο, η ενεργειακή κρίση και η τεράστια αύξηση στο κατασκευαστικό κόστος (που σε σχέση με τις τιμές του Μαρτίου του 2021 ξεπερνάει το 30-40%) επηρεάζουν την κερδοφορία των εταιρειών και καθιστούν τα έργα ζημιογόνα. Τα «business plan» που εκπονήθηκαν το τέλος του 2020 ή έως τα μέσα του 2021 δεν μπορούσαν –ακόμα και στα χειρότερα σενάρια– να προβλέψουν τις εξελίξεις από το Νοέμβριο του 2021 μέχρι και σήμερα.
Παράλληλα, ένα τεράστιο πρόβλημα, που αποτελεί τροχοπέδη στην έγκαιρη εκτέλεση των έργων και στην τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων, είναι οι παραδόσεις εξοπλισμού και υλικών. Κι αυτό διότι οι προμηθευτές αδυνατούν –λόγω δυσχερειών στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα– να παρέχουν έγκαιρα τα προϊόντα τους, αλλά και να καλύψουν τις ανάγκες της κατασκευαστικής βιομηχανίας.
Τέλος, ο πόλεμος μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας ήρθε να δημιουργήσει ακόμα μεγαλύτερη αβεβαιότητα. Και ελπίζουμε όλοι στον άμεσο τερματισμό του, αφού μια μεγάλη διάρκειά του θα έχει καταστροφικές συνέπειες για όλη την ευρωπαϊκή και παγκόσμια οικονομία. Σε κάθε περίπτωση, όμως, η «κανονικότητα» όπως την έχουμε στο μυαλό μας, θα αργήσει να επανέλθει.
Στήριξη στην πράξη
Οι φορολογικές ελαφρύνσεις αλλά και η μείωση του ΦΠΑ είναι προτάσεις που πρέπει κάποια στιγμή να υλοποιηθούν, ώστε οι ελληνικές εταιρείες να γίνουν ανταγωνιστικές και στο εξωτερικό. Είναι κατανοητό ότι δεν είναι εύκολο να ληφθούν αυτά τα μέτρα, ειδικά σε μια περίοδο που η Κυβέρνηση δυσκολεύεται με τα έσοδα, έχοντας προβεί σε υπερβάσεις για να κρατήσει όρθια την οικονομία τα προηγούμενα τρία χρόνια.
Παρόλα αυτά, υπάρχουν προτάσεις που μπορούν να υλοποιηθούν, αλλά χρειάζονται γενναίες αποφάσεις και χρηματοδότηση.
Αυτή τη στιγμή «τρέχει» το πρόγραμμα ενεργειακής αναβάθμισης δημόσιων κτιρίων, αλλά οι επεμβάσεις που γίνονται επικεντρώνονται στο κέλυφος, στα κουφώματα και στο φωτισμό ή ενδεχομένως φτάνουν στο «βάθος» που επιτρέπει ο προϋπολογισμός του κάθε δημοσίου φορέα που υλοποιεί το έργο.
Παράλληλα υπάρχει το «Εξοικονομώ – Αυτονομώ» για τις κατοικίες, που αν και πιο ολοκληρωμένο από το αρχικό πρόγραμμα, έχει και αυτό προβλήματα στην υλοποίησή του. Και αυτό γιατί οι ιδιώτες δεν έχουν τα χρήματα ώστε να προχωρήσουν σε καινοτόμες αναβαθμίσεις κάνοντας τα σπίτια κατηγορίας Α ή Α+, ενώ συνήθως οι μηχανικοί που ετοιμάζουν τους φακέλους, καταλήγουν στις εύκολες λύσεις της προσθήκης ηλιακού θερμοσίφωνα, της αλλαγής κουφωμάτων και της θερμομόνωσης, που ναι μεν έχουν ενεργειακό κέρδος, αλλά σε καμιά περίπτωση δεν αποτελούν υπέρβαση ενεργειακά και τεχνολογικά.
Οι προαναφερόμενες εταιρείες αλλά και άλλες αντίστοιχες έχουν ένα τεράστιο κτιριακό απόθεμα με αντίστοιχο ενεργειακό αποτύπωμα. Έχουν παράλληλα την τεχνογνωσία, τη θέληση και –υπό προϋποθέσεις– τη ρευστότητα ώστε να προχωρήσουν σε ριζικές ενεργειακές αναβαθμίσεις και ανακαινίσεις των κτιρίων αυτών, δημιουργώντας αειφόρα κτίρια μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης, με βάση τις νέες τεχνολογίες, την καινοτομία, αλλά και διεθνείς πιστοποιήσεις.
Πρόταση ΣΕΓΜ
Η πρόταση του Συνδέσμου Ελληνικών Εταιρειών – Γραφείων Μελετών (ΣΕΓΜ) είναι η δημιουργία ενός «γενναιόδωρου» προγράμματος ενεργειακής και τεχνολογικής αναβάθμισης επικεντρωμένο σε ιδιωτικές εταιρείες.
Τα κέρδη θα είναι άμεσα και πολλαπλά, όπως:
- Ανάσχεση της κρίσης στον κατασκευαστικό και μελετητικό κλάδο, και ένταξή του σε αναπτυξιακή τροχιά
- Υψηλού επιπέδου ακίνητα που θα φέρουν νέους επενδυτές και θα ενεργοποιήσουν ακόμα περισσότερο αυτούς που ήδη δραστηριοποιούνται στη χώρα μας.
- Ευεργετικός αντίκτυπος στο ενεργειακό πρόβλημα της χώρας και μείωση του ενεργειακού αποτυπώματος, με παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος σε αρκετά κτίρια μέσω ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
- Μείωση του «Brain Drain» με την επιστροφή καταρτισμένου προσωπικού στον κατασκευαστικό και μελετητικό κλάδο για να υλοποιήσει τα απαιτητικά αυτά έργα.
Το Υπουργείο Ανάπτυξης και το Υπουργείο Υποδομών, όντας κοντά στον κλάδο, θα δει θετικά την πρόταση του ΣΕΓΜ, ο οποίος μπορεί να βοηθήσει συμβουλευτικά στην ανάπτυξη ενός τέτοιου προγράμματος.
*Ο κ. Ιωάννης Λαδόπουλος είναι β’ αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Εταιρειών -Γραφείων Μελετών (ΣΕΓΜ) και ηλεκτρολόγος μηχανικός.
