Παρουσιάζουμε την Α? φάση της ανέγερσης της νέας πτέρυγας χειρουργείων του «Ευαγγελισμού», που θα αντικαταστήσει τα ηλικίας 40 ετών χειρουργεία και που υλοποιείται στους περιορισμένους χώρους ενός νοσοκομείου με τεράστιο φόρτο εργασίας.
Κείμενο & Φωτογραφία: Πάνος Κατσαχνιάς
Με την επίσημη τελετή υπογραφής στο Μέγαρο «Μελά» την 1 Δεκεμβρίου του 2010 της χορηγικής σύμβασης μεταξύ της Εθνικής Τράπεζας και του Γενικού Νοσοκομείου Αθηνών «Ευαγγελισμός», η Εθνική Τράπεζα δώρισε 30 εκατ. ευρώ στο Ελληνικό Δημόσιο με πρωτοβουλία του ιδρύματος «Θώραξ» για την ανέγερση της νέας πτέρυγας χειρουργείων και των συνοδών μονάδων τους.
Η νέα πτέρυγα χειρουργείων ξεκίνησε να κατασκευάζεται στην κεντρική περιοχή του οικοδομικού τετραγώνου του κεντρικού αυτού νοσοκομείου της Αθήνας που περιβάλλεται από τις οδούς Πατέρα, Γενναδίου, Υψηλάντου και Μαρασλή.
Αξιοσημείωτο του συγκεκριμένου έργου αποτελεί, πως παρόλο που αναφερόμαστε σε ένα εργοτάξιο -με ότι αυτό συνεπάγεται- μέσα στο χώρο ενός νοσοκομείου σε λειτουργία, δεν υπήρξε καμιά ενόχληση.
Εκτός από την πρόβλεψη να κατασκευαστεί ένας μεταλλικός σκελετός (κατά τα πρώτα στάδια κατασκευής του κτιρίου μιας και στην συνέχεια αποσυναρμολογήθηκε) που ντύθηκε με θερμοσυστελόμενο νάυλον, ώστε να απομονώνεται τόσο η παραγόμενη σκόνη –κυρίως από την κατεδάφιση που πραγματοποιήθηκε- όσο και το ίδιο το εργοτάξιο οπτικά και ακουστικά από το υπόλοιπο νοσοκομειακό συγκρότημα, ρόλο σε αυτό έπαιξε και το ότι ο κόσμος κατανοεί την μεγάλη σημασία του έργου που συντελείται εκεί, καθώς και την τεράστια ποιοτική αναβάθμιση που αυτό θα προσφέρει στις παρεχόμενες υπηρεσίες υγείας.
Η νέα πτέρυγα χειρουργείων κατασκευάζεται σε τμήμα του οικοπέδου του νοσοκομείου συνολικής κάλυψης 3.050,00 τ.μ. και θα κατασκευαστεί σε δύο φάσεις:
Η Α? φάση κατασκευής του έργου, συνολικής επιφανείας κάλυψης 1.802,39 τ.μ. προβλέπει την κατασκευή των πρώτων χειρουργείων στην ελεύθερη επιφάνεια που προέκυψε από την κατεδάφιση της υφιστάμενης προσθήκης του «Παλαιού Κτιρίου» (της Βασίλισσας Όλγας), όμορα και ανατολικά της εκκλησίας του νοσοκομείου, καθώς και τμήματος του κτιρίου έρευνας. Η συνολική ανάπτυξη αυτού του κτιρίου είναι 7.394,46 τ.μ. Από τα 7.394,46 τ.μ. της Α? φάσης τα 1.689,20 τ.μ. αφορούν την κατασκευή νέου υπογείου χώρου, ο οποίος θα περιλαμβάνει νέες ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις, νέα μονάδα κεντρικής αποστείρωσης, νέους χώρους ιατρικών αερίων, τα 1.581,56 τ.μ. αφορούν την κατασκευή ανοιχτών και κλειστών χώρων ισογείου, τα 3.475,98 τ.μ. (1.673,59 τ.μ. στο επίπεδο 03 και 1.802,39 τ.μ. στο επίπεδο 04) αφορούν την κατασκευή δύο ορόφων τμημάτων άσηπτων χειρουργείων (14 αιθουσών με όλους τους απαραίτητους βοηθητικούς χώρους) και τα υπόλοιπα 647,72 τ.μ. κατασκευάζονται σε υπερκείμενο των χειρουργείων όροφο για τη στέγαση ηλεκτρομηχανολογικών χώρων αναγκαίων για τη λειτουργία αυτών των τμημάτων.
Η Β? φάση κατασκευής του έργου, συνολικής επιφανείας κάλυψης 1.462,43 τ.μ., προβλέπεται να ξεκινήσει αφού ολοκληρωθεί η μεταφορά του ιατρικού εξοπλισμού των εν λειτουργία χειρουργείων στα κατασκευασμένα νέα χειρουργεία της πρώτης φάσης και κατεδαφιστεί το κτιριακό συγκρότημα των υφισταμένων χειρουργείων. Η συνολική ανάπτυξη του κτιρίου είναι 5.307,53 τ.μ.. Από τα 5.357,53 τ.μ. τα 1.462,43.τ.μ. αφορούν την κατασκευή νέου υπογείου με διαθέσιμους χώρους βοηθητικών χρήσεων, τα 1.158,81 τ.μ. αφορούν την κατασκευή ανοιχτών και κλειστών χώρων ισογείου, τα 2.312,22 τ.μ. σε δύο ίσους ορόφους των 1.156,11 τ.μ., αφορούν την ανάπτυξη τμημάτων άσηπτων χειρουργείων (8 αιθουσών με τους απαραίτητους βοηθητικούς χώρους), Μετεγχειρητικής Μονάδας Ανάνηψης Καρδιοχειρουργικών και Νευροχειρουργικών Περιστατικών, Αιμοδυναμικού Τμήματος σε άμεση επαφή με τα ʼσηπτα Χειρουργεία για την εγκατάσταση του υφισταμένου ιατρικού εξοπλισμού του νοσοκομείου και τα υπόλοιπα 374,07 τ.μ. υπερκείμενου ορόφου για τη στέγαση ηλεκτρομηχανολογικών χώρων αναγκαίων για τη λειτουργία των χειρουργείων.
Η αναγκαιότητα του έργου
Το νοσοκομειακό συγκρότημα του Ευαγγελισμού αποτελείται (αρχίζοντας από το μέτωπο προς την Λ. Βας. Σοφίας) από το μεγάλο νεοκλασικό κτίριο το οποίο στο μεγαλύτερο μέρος του στεγάζει εξωτερικά ιατρεία και εργαστήρια, την πτέρυγα «Συγγρού», τα κεντρικά ψηλά κτίρια ΑΧΕΠΑ και ΠΑΤΕΡΑ που φιλοξενούν τις νοσηλευτικές μονάδες. Στην ΒΑ γωνία του συγκροτήματος βρίσκεται η μικροβιολογική μονάδα που κατασκευάστηκε το 2004 με αφορμή του Ολυμπιακούς Αγώνες και υπήρχε και ένα παλιό μονώροφο συγκρότημα στο κέντρο του συγκροτήματος στο οποίο φιλοξενούνται τα χειρουργεία. Χειρουργεία που ξεκίνησαν να χτίζονται τον 19ο αιώνα και ολοκληρώθηκαν με μια τελευταία προσθήκη επί χούντας. Κτίρια που πια βρίσκονται σε πολύ κακή κατάσταση.
Το 2009 ξεκίνησε η προσπάθεια από το ίδρυμα «Θώραξ» του ακαδημαϊκού κ. Χαράλαμπου Ρούσσου, Ομότιμου Καθηγητή Παθολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, να βρει δωρεές ώστε να κατεδαφίσει αυτά τα παλιά χειρουργεία και να χτίσει στην θέση τους καινούργια.
Αποφασίστηκε δηλαδή, πως θα ήταν καλό, αντί να προστεθεί ένα ακόμη κτίριο «μπουκώνοντας» ακόμη περισσότερο το συγκρότημα του Ευαγγελισμού, να βρεθεί ένας τρόπος -όσο επίπονος κι αν είναι αυτός- να κατεδαφιστούν τμήματα χωρίς καμία αρχιτεκτονική, ιστορική, η άλλη αξία, ώστε σ? αυτόν τον χώρο να κτιστούν τα απαραίτητα για μια νέα πτέρυγα χειρουργείων. Πολύ πιο μεγάλα, πολύ πιο ευρύχωρα, με λειτουργική σύνδεση με τα άλλα κτίρια με γέφυρες και χωρίς να είναι ορατά από το ύψος της Λ. Βας. Σοφίας. Αναπτύχθηκε δηλαδή ένας ολόκληρος σχεδιασμός, που στόχο του είχε την αναβάθμιση ολόκληρου του νοσοκομειακού συγκροτήματος μετά την ολοκλήρωση της Νέας Πτέρυγας Χειρουργείων. Για να επιτευχθεί τελικά αυτό χρειάστηκε η επιμονή και η υπομονή από μεριάς του ιδρύματος «Θώραξ», των διοικήσεων του Ευαγγελισμού, καθώς και των μελετητών.
Μια δύσκολη κατασκευή
Κι επειδή μιλάμε για ένα κατασκευαστικό έργο σε ένα εν λειτουργία νοσοκομείο, φυσικά και δεν υπήρχε η δυνατότητα του συνολικού κλεισίματος των χειρουργείων και της κατεδάφισης του κτιρίου τους. Έτσι προκρίθηκε η λύση της τμηματικής τους κατασκευής σε Α? και Β? φάση.
Κατασκευή που λαμβάνει χώρα στο μεγαλύτερο δημόσιο νοσοκομείο με 1.100 κλίνες, το οποίο ανήκει και στο ΕΣΥ, είναι και Πανεπιστημιακό και με Ιδρύματα μέσα. Ένας δηλαδή, πολυδαίδαλος δημόσιος οργανισμός. Σε αυτόν τον οργανισμό λοιπόν, το άλλο πολύ σημαντικό που αναδείχθηκε μ? αυτό το έργο, είναι ότι μπόρεσε να τηρηθεί το χρονοδιάγραμμα των εργασιών χωρίς σημαντικές αποκλίσεις. Κι αυτό γιατί το όλο project τρέχει με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια. Διαφορετικά ούτε ο χρόνος θα έφτανε, ούτε τα χρήματα.
Μια κατάσταση που χαρακτηρίζει το σύνολο σχεδόν των δημόσιων νοσοκομείων και που οφείλεται στο ότι η Δημόσια Επιχείρηση Ανέγερσης Νοσηλευτικών Μονάδων (ΔΕΠΑΝΟΜ) που έχει στον προγραμματισμό της να κατασκευάσει π.χ. ένα κτίριο σε κάποιο νοσοκομείο, είναι ότι έρχεται και το προσθέσει δίπλα ή πάνω σε προηγούμενα. Κανείς δεν έχει προγραμματίσει ποτέ να κατεδαφίσει κάτι πριν φτιάξει κάτι καινούργιο. Με αποτέλεσμα τα δημόσια νοσοκομεία να έχουν πια την όψη «φαβέλας» για να είμαστε και επίκαιροι, μιας πολυκερματισμένης δηλαδή, ανομοιογενούς και χωρίς κεντρικό αρχιτεκτονικό σχεδιασμό οικοδομημένης έκτασης. Γι? αυτό και η μεγάλη πρωτοπορία του έργου αυτού είναι ότι ο «Ευαγγελισμός» αναδιατάσσεται και γίνεται καλύτερος χωροταξικά και λειτουργικά από ότι ήταν πριν.
Από την προ-μελέτη για την δωρεά υπολογιζόταν ότι κάθε φάση θα διαρκέσει 15 μήνες. Έτσι, τον Αύγουστο του 2014 προβλέπεται να τελειώσει η Α? φάση του έργου και το φθινόπωρο θα μεταφερθούν εκεί σταδιακά τα χειρουργεία. Για ένα διάστημα στην αρχή θα υπάρχει η δυνατότητα να ξαναλειτουργήσουν τα παλιά χειρουργεία σε περίπτωση που χρειαστεί, μέχρι να υπάρχει η βεβαιότητα ότι τα καινούργια λειτουργούν χωρίς προβλήματα. Κι αυτό κυρίως έχει να κάνει με τα ζητήματα εξοπλισμού μιας και ο κάθε χρήστης έχει συνηθίσει να εργάζεται σ? ένα περιβάλλον που το έχει διαμορφώσει ο ίδιος, οπότε η όποια αλλαγή υπαγορεύει και κάποιο χρονικό διάστημα προσαρμογής στο νέο περιβάλλον. Με το που θα τεθούν σε πλήρη λειτουργία τα καινούργια θα ξεκινήσουν οι εργασίες για την Β? φάση.
Η Β? φάση καλύπτει μικρότερη επιφάνεια από ότι η Α? μιας και η διάταξη του κτιρίου είναι μισά χειρουργεία στην μία μεριά και μισά χειρουργεία στην άλλη, ενώ στην μέση βρίσκεται όλη η υποστηρικτική υποδομή τους μαζί με την γέφυρα που τα ενώνει με το μεγάλο κτίριο πίσω τους. Το τελευταίο αυτό τμήμα υποχρεωτικά και για λειτουργικούς λόγους έπρεπε να υλοποιηθεί με την Α? φάση. Οπότε στην Β? φάση το έργο που απομένει να υλοποιηθεί είναι μικρότερο.
Περιγραφή νέας πτέρυγας
Η νέα πτέρυγα αποτελείται από ένα υπόγειο, ισόγειο, δύο ορόφους κύριας χρήσης, μηχανολογικό όροφο με κλειστούς και ανοικτούς χώρους εγκαταστάσεων, φυτεμένα δώματα και τέλος ανοικτό δώμα, μεγάλη έκταση του οποίου θα είναι επίσης φυτεμένη. Στην στέγη της νότιας πλευράς του τμήματος της Α? φάσης, εντάσσονται τα panels των ηλιακών συλλεκτών για όλες τις ανάγκες του κτιρίου σε ότι αφορά το ζεστό νερό χρήσης.
Σημαντικό στοιχείο της μελέτης του κτιρίου ήταν επίσης να υπάρξει φύτευση μέσα στο συγκρότημα του νοσοκομείου, αφού οι ασθενείς από τα παράθυρα των κτιρίων ΑΧΕΠΑ και ΠΑΤΕΡΑ βλέπανε μια νοσοκομειακή «παραγκούπολη» και τίποτα άλλο. Έτσι λοιπόν, αποφασίστηκε ότι η τριώροφη αυτή δίρηχτη κατασκευή της νέας πτέρυγας χειρουργείων θα κατασκευαστεί με τα τμήματα της βορεινής πλευράς των δωμάτων της που καλύπτουν τις μηχανολογικές εγκαταστάσεις φυτεμένα, ενώ τα μπροστινά με κεραμοσκεπή.
Επιπλέον, εκτός από το ότι ως μια σύγχρονη κατασκευή διαθέτει μια πάρα πολύ καλή μόνωση με ελάχιστες απώλειες, διαθέτει εππλέον και μια αεριζόμενη όψη η οποία έχει χαρακτηριστικά εξαιρετικής θερμομόνωσης. Το σχήμα του κτιρίου είναι βασικά ορθογώνιο, με εσοχές ή προεξοχές, που προέκυψαν από τους περιορισμούς ένταξης ανάμεσα στους υπάρχοντες δρόμους, τα διατηρούμενα κτίρια και τις γέφυρες σύνδεσης με τα υπόλοιπα τμήματα του νοσοκομείου.
Στον μέσον της πτέρυγας και ειδικά στην Β.Α. γωνία του τμήματος της Α? φάσης έχει κατασκευαστεί συνδετήριος διάδρομος/γέφυρα που συνδέει τη νέα πτέρυγα με τα κτίρια ΑΧΕΠΑ και ΠΑΤΕΡΑ.
Στο κέντρο της πτέρυγας (ανατολική παρειά τμήματος Α? φάσης) εντάσσεται το κεντρικό κλιμακοστάσιο, ζεύγος ασθενοφόρων – υπηρεσιακών ανελκυστήρων, καθώς και ανελκυστήρας ακαθάρτων.
Στα Ν.Δ. και Ν.Α. άκρα της πτέρυγας προβλέπονται κλιμακοστάσια κινδύνου, σύμφωνα με τις απαιτήσεις του κανονισμού πυροπροστασίας συνδυασμένα με ένα ανελκυστήρα ακαθάρτων (δυτικά) και έναν ανελκυστήρα υπηρεσιακό/κοινού (ανατολικά).
Λόγω της θέσης της νέας πτέρυγας στο κέντρο του κτιριακού συγκροτήματος του νοσοκομείου, η λειτουργία του οποίου δεν έπρεπε να διαταραχθεί, επελέγη ένας σύνθετης μορφής φέρων οργανισμός. Το κτίριο αποφασίστηκε να είναι μεταλλικό ώστε να αποφευχθούν οι μεγάλες ποσότητες σκυροδετήσεων και οι οχλήσεις που αυτές συνεπάγονται τόσο ως προς την ένταση, όσο και ως προς τη διάρκεια. Τελικά με την πρόοδο του έργου φάνηκε ότι αυτό θα ήταν πιο εύκολο από τις αρχικές εκτιμήσεις. Αποτελείται από υπόγεια τμήματα, συμβατικά κατασκευαζόμενα από σκυρόδεμα χυτό επί τόπου (δηλ. θεμελίωση, εδαφόπλακες, τοιχώματα, υποστυλώματα και οροφή πρώτου επιπέδου) και από ανωδομή σύνθετης κατασκευής που αποτελείται από στοιχεία σκυροδέματος έγχυτα, προκατασκευασμένες πλάκες και μεταλλικά υποστυλώματα και δοκούς.
Όλα τα δοκάρια είναι ζευκτά, ενώ πάνω τους πάνε και κάθονται δευτερεύοντα δοκάρια στα οποία ακουμπάνε οι πρόπλακες. Αυτές είναι πλάκες 3 x 6 μέτρων που τοποθετούνται και που από πάνω τους πέφτει ένα πολύ λεπτό μπετόν. Με τον τρόπο αυτό το σύστημα της πρόπλακας και του μπετόν ενοποιείται σε μια ενιαία πλάκα μπετόν.
Εξωτερικά το κτίριο ντύνεται με ινοπλισμένη τσιμεντοσανίδα. Δηλαδή, τσιμέντο σε σανίδες όπως οι γυψοσανίδες, μόνο που περιέχουν μικρές ίνες υάλου κι έχουν χρώμα. Είναι αυτοπλενόμενες, δηλαδή καθαρίζονται από μόνες τους από το καυσαέριο με την βροχή κι έχουν πολύ μεγάλο χρόνο ζωής. Να σημειωθεί εδώ ότι υπάρχει συμφωνία με την Αρχαιολογική Υπηρεσία και το Κεντρικό Συμβούλιο Νεοτέρων Μνημείων για χρήση χρώματος στις όψεις του κτιρίου μιας και γειτνιάζει με το νεοκλασικό που βρίσκεται μπροστά του.
Αναλυτικότερα η ανωδομή περιλαμβάνει:
1. Τοιχώματα από σκυρόδεμα.
2. Μεταλλικά υποστηλώματα από κοιλοδοκούς
3. Κύριες δικτυωματικές δοκούς μεγάλου ύψους
4. Τεγίδες από μορφοσίδηρο ΗΕΑ ή ΗΕΒ
5. Πρόπλακες από σκυρόδεμα υψηλής αντοχής που εδράζονται στις τεγίδες
6. Έγχυτο σκυρόδεμα υψηλής αντοχής, που μαζί με τις πρόπλακες αποτελούν τη φέρουσα πλάκα των οροφών των επιπέδων 2, 3 και 4
7. Αμιγώς μεταλλικές κατασκευές στο επίπεδο 5
Με τον τρόπο αυτό η παραπάνω κατασκευή προσφέρει τα παρακάτω πλεονεκτήματα:
• Μείωση του όγκου του χυτού επί τόπου σκυροδέματος
• Μείωση του χρόνου κατασκευής
• Δυνατότητα αύξησης των ανοιγμάτων, λόγω των δικτυωματικών δοκών
• Μείωση του μεγέθους των υποστυλωμάτων
• Καλύτερη αξιοποίηση του περιορισμένου διαθέσιμου χώρου
Ταυτότητα Έργου
Έργο: «Κατασκευή νέας πτέρυγας χειρουργείων και λοιπών βοηθητικών χρήσεων στο ΓΝΑ “Ευαγγελισμός”»
Κύριος του έργου: ΓΝΑ “Ευαγγελισμός”
Δωρητής/Εργοδότης: Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος
Ανάδοχος: ʼκτωρ ΑΤΕ
Αρχιτεκτονική μελέτη: Κ. Κυριακίδης & Συνεργάτες ΑΕ – Έλυτρον αρχιτεκτονική + πολεοδομία ΕΕ
Στατική μελέτη: Ελληνική Μελετητική ΑΤΕ
Μηχανολογική μελέτη: ΕΛ.Τ.Ε.ΜΕ. ΕΠΕ
