Ο πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Βιομηχανίας Υποδομών και Κατασκευών (ΕΣΒΥΚ) και ομότιμος καθηγητής του ΕΜΠ κ. Σέργιος Λαμπρόπουλος αναλύει τον ρόλο και την αποστολή του συμβουλίου, εξηγεί τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο κατασκευαστικός κλάδος και παραθέτει τους μελλοντικούς στόχους που θέτει το ΕΣΒΥΚ ενόψει της νέας χρονιάς.
– Εκπροσωπείτε μια σχετικά καινούργια αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία, η οποία συμβάλλει στην ανάπτυξη και ενίσχυση της βιομηχανίας των υποδομών και κατασκευών. Ποια είναι τα κενά που εντοπίσατε και ποιος είναι ο σκοπός του ΕΣΒΥΚ;
– Αρχικά, ας θυμηθούμε την κατάσταση που επικρατούσε στον κατασκευαστικό και μελετητικό κλάδο πριν από πέντε χρόνια, όπου παρατηρούνταν:
– Τεράστια μείωση του παραγόμενου προϊόντος με συνακόλουθη απώλεια 200.000 περίπου θέσεων εργασίας.
– Διαχρονική έλλειψη ενιαίου εθνικού στρατηγικού σχεδίου για τις υποδομές – κατασκευές.
– Σοβαρότατα προβλήματα εφαρμογής του θεσμικού πλαισίου δημοσίων συμβάσεων.
– Αδυναμία πρόσβασης στο τραπεζικό σύστημα και υψηλό κόστος χρηματοδότησης σε συνδυασμό με υψηλή φορολόγηση και μεγάλο εργοδοτικό κόστος, που συνιστούν σοβαρά μειονεκτήματα στον ανταγωνισμό με αλλοδαπές εταιρείες.
– Καθυστέρηση στην απονομή δικαιοσύνης.
– Ανεπάρκεια προσαρμογής στις απαιτήσεις της νέας ψηφιακής εποχής.
– Αντικειμενική αδυναμία της δημόσιας διοίκησης για άσκηση αποτελεσματικού ελέγχου και για αξιοποίηση του ιδιωτικού τομέα.
Προκειμένου να διαφυλάξουν την ιδιαίτερη αξία και το σημαντικό ρόλο για την κοινωνία και την πολιτεία που έχουν οι μελετητικές και οι εργοληπτικές επιχειρήσεις, οι τότε πρόεδροι του Πανελληνίου Συνδέσμου Τεχνικών Εταιρειών (ΣΑΤΕ) κ. Γεώργιος Βλάχος, του Συνδέσμου Ελληνικών Εταιρειών – Γραφείων Μελετών (ΣΕΓΜ) κ. Κωνσταντίνος Καλέργης και του Συνδέσμου Τεχνικών Εταιρειών Ανωτέρων Τάξεων (ΣΤΕΑΤ) κ. Γεώργιος Συριανός υπέγραψαν στις αρχές Δεκεμβρίου του 2018, στην αίθουσα εκδηλώσεων του ΤΜΕΔΕ, μνημόνιο συναντίληψης και συνεργασίας.
Στόχος ήταν η από κοινού κατάστρωση, προώθηση και υλοποίηση σχεδίου δράσεων και πρωτοβουλιών για την εξυγίανση, την ανάκαμψη και τη βιώσιμη ανάπτυξη του κλάδου. Βασικοί σκοποί του Εθνικού Συμβουλίου Βιομηχανίας Υποδομών και Κατασκευών (ΕΣΒΥΚ)είναι:
-Η προαγωγή της ελληνικής βιομηχανίας υποδομών και κατασκευών και η αναβάθμιση της συμβολής της στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας.
-Η διασφάλιση της βιώσιμης ανάπτυξης της ελληνικής βιομηχανίας υποδομών και κατασκευών και η βελτίωση της παραγωγικότητας, της ανταγωνιστικότητας και της ποιότητάς της.
-Η διασφάλιση των θεμελιωδών αρχών της διαφάνειας και του υγιούς ανταγωνισμού στο σύστημα παραγωγής δημόσιων και ιδιωτικών έργων.
-Η προώθηση της υγιούς, υπεύθυνης και ποιοτικής επιχειρηματικότητας στον τομέα των υποδομών και κατασκευών.
-Η διασφάλιση και η εκπροσώπηση των ενδιαφερόντων και των δικαιωμάτων των μελών του.
-Η ενιαία εκπροσώπηση των μελών του σε εθνικούς και διεθνείς οργανισμούς, φορείς, επιτροπές και φόρουμ που σχετίζονται ή/και επηρεάζουν τη βιομηχανία υποδομών και κατασκευών.
-Η προώθηση της συνεργασίας μεταξύ των μελών του.
-Η προβολή του έργου των μελών του στο κοινωνικό σύνολο.
– Ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει ο κατασκευαστικός κλάδος την τρέχουσα περίοδο;
– Σήμερα η κατασκευαστική βιομηχανία οφείλει να ανταποκριθεί με επιτυχία στην εκλογίκευση των προγραμμάτων έργων, στην αξιοποίηση όλων των δυνατών χρηματοδοτικών πόρων, στην ενεργοποίηση των πρότυπων προτάσεων, καθώς και στην υιοθέτηση διεθνών καλών πρακτικών στα συστήματα δημοπράτησης μελετών και έργων.
Επίσης, η εφαρμογή της νέας ψηφιακής πραγματικότητας στο σύστημα παραγωγής – μελέτης και κατασκευής τεχνικών έργων, αλλά και η επίλυση του ζητήματος της έλλειψης του απαιτούμενου τεχνικού και επιστημονικού προσωπικού, αποτελούν εξίσου σημαντικές προκλήσεις. Και όλα αυτά εντάσσονται στον απαιτούμενο εθνικό σχεδιασμό των έργων υποδομής που πρέπει να καταστρωθεί με τη σύμπραξη όλων: κυβέρνησης, μελετητών, κατασκευαστών κ.ά.
–Έχετε τονίσει και στο παρελθόν την ανάγκη δημιουργίας ενός εθνικού στρατηγικού σχεδιασμού υποδομών – κατασκευών, ο οποίος θα έχει μακροχρόνια οπτική. Τι κινήσεις έχουν γίνει σε αυτή την κατεύθυνση;
– Ο εθνικός στρατηγικός σχεδιασμός δεν πρέπει να στοχεύει στην «εμβαλωματική» επίλυση τρεχόντων προβλημάτων. Πρέπει να προκύπτει μετά από εξαντλητικό διάλογο με τους βασικούς κοινωνικούς εταίρους, να υιοθετείται με υπερκομματική συμφωνία και να αξιολογείται και να επικαιροποιείται τακτικά από ανεξάρτητο συμβούλιο υποδομών, με συμμετοχή ειδικών, κρατικών λειτουργών και εκπροσώπων της βιομηχανίας υποδομών – κατασκευών και κοινωνικών εταίρων.
Εμείς στο ΕΣΒΥΚ έχουμε ήδη θέσει τις δυνάμεις μας στη διάθεση της πολιτείας, για να καταστρωθεί ένας μακροχρόνιος σχεδιασμός έργων υποδομής για όλη τη χώρα. Γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι δεν νοείται στρατηγικός σχεδιασμός έργων χωρίς να έχει τεθεί ο ευρύτερος στόχος που αυτά τα έργα θα υπηρετήσουν, δηλαδή το μοντέλο ανάπτυξης της οικονομίας, επιλογή που πρέπει να κάνει η πολιτεία.
Ειδικά για την Περιφέρεια της Αττικής έχουμε καταστρώσει έναν σχεδιασμό απαιτούμενων έργων με εύλογες τεχνικές λύσεις και προϋπολογισμούς, και θεωρούμε ότι μπορεί αυτός να αξιοποιηθεί από την κυβέρνηση ή και από την Περιφέρεια Αττικής.
– Ποιες είναι οι προτάσεις σας σχετικά με τη βελτίωση του θεσμικού πλαισίου των δημόσιων συμβάσεων, το οποίο θεωρείται αρκετά πολύπλοκο και επηρεάζει την ομαλή εξέλιξη των τεχνικών έργων;
– Η σημερινή νομοθεσία δημοσίων συμβάσεων έχει πολύπλοκη και ανισοβαρή δομή, ενώ η επιβαλλόμενη μεταφορά της ευρωπαϊκής νομοθεσίας έχει καταστρατηγηθεί με προσθήκη άρθρων εθνικής νομοθέτησης. Αποτέλεσμα είναι η συχνή διόρθωση άρθρων του νόμου και η εισαγωγή νέων, κάτι που οδηγεί σε νομική αστάθεια τον κλάδο παραγωγής έργων και υποδομών. Στο πλαίσιο αυτό, πιστεύουμε ότι πρέπει να δρομολογηθεί η ορθολογική απονομοθέτηση (deregulation) και βελτίωση του νομικού πλαισίου, με προσαρμογή σε διεθνή πρότυπα και καλές πρακτικές, με ιεράρχηση των ρυθμίσεων, με χρήση κανονισμών, οδηγιών, προτύπων τευχών κλπ.
Το ΕΣΒΥΚ έχει καταθέσει στη νέα πολιτική ηγεσία του Υπουργείου πριν έξι μήνες –ως συμβολή στην απαιτούμενη προσπάθεια και πρώτο βήμα– νομικά επεξεργασμένη πρόταση σχετικά με την εκτέλεση έργων και την εκπόνηση μελετών, η οποία πρόταση συνοδεύεται από σχέδιο του απαιτούμενου νομικού άρθρου.
– Τα τελευταία χρόνια ο κλάδος των κατασκευών βρίσκεται σε τροχιά ανάπτυξης, με αποτέλεσμα να έχουν δημιουργηθεί νέες θέσεις εργασίας. Ωστόσο υπάρχει σημαντικό έλλειμμα σε τεχνικό προσωπικό, και τίθεται το ερώτημα αν θα μπορέσουν να υλοποιηθούν τα προγραμματισμένα έργα. Ποια είναι η γνώμη σας και πώς μπορούμε να προσελκύσουμε επιπλέον προσωπικό;
– Πράγματι, είναι τεράστιο αυτό το πρόβλημα.
Όσον αφορά το ανειδίκευτο και ειδικευμένο τεχνικό προσωπικό, η εισαγωγή από ξένες χώρες φαίνεται να είναι εφικτή αλλά δύσκολη λύση. Αλλά πρέπει να αναρωτηθούμε εύλογα π.χ. γιατί οι αρμόδιοι δεν δημιούργησαν αντίστοιχες κρατικές σχολές κατάρτισης, όταν διαλύθηκαν οι Μεικτές Ομάδες Μηχανημάτων Ανασυγκροτήσεως (ΜΟΜΑ) που εκπαίδευαν χειριστές μηχανημάτων.
Όσον αφορά το επιστημονικό τεχνικό δυναμικό, είναι προφανές ότι πρέπει να εκσυγχρονιστούν τα προγράμματα σπουδών των Πανεπιστημιακών Σχολών, λαμβάνοντας υπόψη τις σύγχρονες ανάγκες της παραγωγής στη χώρα μας.
Ύστερα από πρόταση του ΕΣΒΥΚ, ο όμιλος εταιρειών ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ χρηματοδοτεί πλήρως από φέτος και για πέντε έτη τη λειτουργία στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο του πρώτου στην Ελλάδα επαγγελματικού διατμηματικού προγράμματος μεταπτυχιακών σπουδών «Διαχείριση έργων υποδομών και κατασκευών».
Φυσικά, πάρα πολλά στελέχη των κατασκευαστικών και μελετητικών εταιρειών του κλάδου συμβάλλουν στην κατάρτιση των μεταπτυχιακών σπουδαστών. Αναμένουμε να υπάρξουν και άλλοι χορηγοί για αντίστοιχα προγράμματα.
– Όσο αφορά τα χρηματοδοτικά εργαλεία, πιστεύετε πως επαρκούν για να καλύψουν τις αυξημένες ανάγκες και απαιτήσεις του κατασκευαστικού κλάδου;
– Σχετικά με τα έργα του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, θεωρώ ότι υπό τις παρούσες συνθήκες, μετά τις διαδοχικές κρίσεις και τις αυξημένες ανάγκες λόγω των αυξήσεων τιμών, είναι απαραίτητη αφενός η επανεξέταση της δυνατότητας χρηματοδότησης των έργων και από άλλες πηγές και αφετέρου η αναδιάρθρωση των πόρων για την επίτευξη της μεγαλύτερης αναπτυξιακής τους απόδοσης.
Απαιτείται επανεξέταση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, δεδομένου ότι η αρχική κατανομή πόρων διαμορφώθηκε με άλλα δεδομένα και υπό άλλες συνθήκες. Πρέπει να ληφθούν υπόψη οι ανάγκες που παρουσιάζονται σήμερα και η μεγάλη σημασία της συνέχισης, περαίωσης ή ακόμη και έναρξης νέων αναπτυξιακών έργων, καθώς και έργων με περιβαλλοντικό χαρακτήρα.
Πρέπει να προχωρήσει η διάθεση πόρων σε αυτά με ανακατανομή και με μεγιστοποίηση του εύρους χρήσης τους, και να αποτραπεί η διάθεσή τους σε τομείς που δεν είναι σίγουρη η απορρόφησή τους.
Επίσης, λαμβάνοντας υπόψη τα νέα δεδομένα και τις συνεπαγόμενες καθυστερήσεις, θα πρέπει να επιδιωχθεί η παράταση του προβλεπόμενου χρόνου απορρόφησης των πόρων, πέραν του αρχικού περιορισμένου διαστήματος.
Αναφορικά με τα προκαταβλητέα ποσά κατά την ανάληψη ενός έργου παραχώρησης (upfront fees), θεωρώ ότι θα πρέπει να μεταβληθεί η πρακτική που επιβλήθηκε στην αρχή της οικονομικής κρίσης σε μία χώρα που είχε ευθύνη για τα οικονομικά της προβλήματα.
Δεκατρία χρόνια μετά το πρώτο μνημόνιο και μετά την παγκόσμια υγειονομική κρίση, με τις πολύ σοβαρές επιπτώσεις στην οικονομία και με τη συνεχιζόμενη πολεμική σύρραξη σε άλλες χώρες, χωρίς καμία απολύτως ευθύνη της χώρας μας, επιβάλλεται το μεγάλο ποσοστό των χρημάτων να καταβάλλεται για χρηματοδότηση νέων έργων με διαμόρφωση Ειδικού Ταμείου, και το υπόλοιπο ποσοστό να καταβάλλεται για την αποπληρωμή του χρέους.
Επίσης, επιβάλλεται η προώθηση των πρότυπων προτάσεων και η διεύρυνση των έργων που μπορούν να ενταχθούν σε αυτές. Ήδη έχει κατατεθεί η πρώτη πρόταση που αφορά την Αττική, περιοχή με τεράστια περιβαλλοντικά, οικονομικά και κυκλοφοριακά προβλήματα.
– Ποια είναι τα σχέδια και οι στόχοι που έχει θέσει το ΕΣΒΥΚ ενόψει του 2024;
– Θεωρώ ότι σημαντικός και εφικτός στόχος είναι η λειτουργία του φορέα ανάπτυξης του ενιαίου συστήματος τιμολόγησης και τεχνικών προδιαγραφών έργων και μελετών, τρίτος μέτοχος του οποίου –μαζί με το Υπουργείο Υποδομών και το ΤΕΕ– είναι το ΕΣΒΥΚ.
Ο κλάδος των κατασκευών στην Ελλάδα στερείται ενός ολοκληρωμένου και αξιόπιστου συστήματος αποτίμησης των συντελεστών παραγωγής, τιμολόγησης των τεχνικών έργων και τεκμηρίωσης της δαπάνης κατασκευής τους, καθώς και ενός συστήματος σύγχρονων και εναρμονισμένων τεχνικών προδιαγραφών.
Αυτό αποτελεί τροχοπέδη τόσο στην αντικειμενική και τεκμηριωμένη αντιμετώπιση της πανθομολογούμενης ανόδου των τιμών και των συντελεστών αναθεώρησης των συμβάσεων δημοσίων έργων, όσο και στην ανάπτυξη του κλάδου, αφού αναγκάζεται να μένει στάσιμος σε πρακτικές 40ετίας.
Ήδη υπάρχει η κοινή υπουργική απόφαση (ΚΥΑ) για σύσταση και λειτουργία της «Εταιρείας Προδιαγραφών και Τιμολόγησης Τεχνικών Έργων & Μελετών» (ΕΠΤΤΕΜ). Στόχος είναι η ανάπτυξη, καθιέρωση, λειτουργία και διαρκή προσαρμογή και ενημέρωση ενός ομογενοποιημένου, ολοκληρωμένου, δυναμικού και αξιόπιστου συστήματος, το οποίο θέτει τη βάση για έναν αντικειμενικό μηχανισμό τιμοληψίας και αποτίμησης των συντελεστών παραγωγής δομικών έργων, με λειτουργία διαδικτυακής πύλης.
Έχουν προταθεί από τους αρμόδιους φορείς του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα τα αντίστοιχα μέλη του διοικητικού συμβουλίου της εταιρείας, και το μόνο που απομένει είναι να ορισθούν και τα μέλη που θα εκπροσωπούν το Υπουργείο Υποδομών.
Παράλληλα, ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Τεχνικών Εταιρειών «ΣΑΤΕ» και ο Σύνδεσμος Τεχνικών Εταιρειών Ανωτέρων Τάξεων, σε μια προσπάθεια καθιέρωσης ενός αξιόπιστου, αντικειμενικού και διαφανούς συστήματος κοστολόγησης των εργασιών και υπολογισμού συντελεστών αναθεώρησης στα δημόσια έργα, ανέθεσαν σε ανεξάρτητο φορέα την ανάπτυξη ειδικού λογισμικού για την αυτοματοποίηση των διαδικασιών, των υπολογισμών και των εκτυπώσεων. Επίσης, το Εθνικό Συμβούλιο Βιομηχανίας Υποδομών και Κατασκευών (ΕΣΒΥΚ) θα εξακολουθήσει να υποστηρίζει συστηματικά την ενεργοποίηση υφισταμένων διατάξεων νόμου που απαιτούν την έκδοση υπουργικών αποφάσεων, την απονομοθέτηση, τον εθνικό και περιφερειακό στρατηγικό σχεδιασμό προγραμμάτων έργων και την κατάρτιση τεχνικού δυναμικού.
