Οι μελετητές έχουν σημαντικό ρόλο ως προς τη διαχείριση και υλοποίηση των τεχνικών έργων, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη της χώρας. Ωστόσο, τα ζητήματα που αντιμετωπίζει ο κλάδος των μελετητικών εταιρειών και γενικότερα ο κλάδος των μηχανικών είναι αρκετά και σύνθετα.
Του κ. Γιάννη Λαδόπουλου*
Το πάγιο αίτημα των μελετητικών εταιρειών αφορά την επαναφορά της επικαιροποίησης των αμοιβών με χρήση του συντελεστή «τκ» του Κανονισμού Προεκτιμώμενων Αμοιβών Μελετών και Υπηρεσιών, στα πρότυπα του ΠΔ 696.
Παράλληλα, όμως, επειδή δεν έχει υπάρξει αναλογική αναθεώρηση των αμοιβών μελετών, ενώ υπάρχει αύξηση του φυσικού αντικειμένου σε αρκετές ειδικότητες, θα πρέπει σε συνεργασία με το ΤΕΕ να γίνει προσπάθεια αναπροσαρμογής των μελετών. Έτσι μόνο θα μπορέσει ο κλάδος να γίνει πιο ελκυστικός για νέους μηχανικούς και να αυξήσει τις αμοιβές για τα στελέχη του.
Απαιτείται επίσης αναβάθμιση του ρόλου του μελετητή στα διάφορα συστήματα μελετών κατασκευών (σε δημόσιες συμβάσεις με αξιολόγηση κατά το άρθρο 50 του ν.4412/16, σε έργα με σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα [ΣΔΙΤ], καθώς και σε παραχωρήσεις), ενώ σημαντικό είναι τόσο το θέμα της υποβολής αιτήματος μεταβολής του προσώπου του μελετητή από τον κατασκευαστή με τη σύμφωνη γνώμη του, όσο και το θέμα της κατοχύρωσης της αμοιβής προκειμένου να διασφαλισθεί η ποιότητα των έργων.
Εθνική στρατηγική BIM
Ο Σύνδεσμος Ελληνικών Εταιρειών – Γραφείων Μελετών (ΣΕΓΜ) συμμετέχει στη Συντονιστική Επιτροπή Εργασίας (Working Level Steering Committee [(WLSC]» που συγκρότησε με την απόφαση 128352 το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών για την ανάπτυξη στρατηγικού σχεδίου και οδικού χάρτη για την εφαρμογή της μοντελοποίησης κατασκευαστικών πληροφοριών (Building Information Modelling [ΒΙΜ]) στην Ελλάδα.
Μάλιστα, κατά τις εργασίες της Συντονιστικής Επιτροπής Εργασίας το Φεβρουάριο του 2024, ο Σύνδεσμος Ελληνικών Εταιρειών – Γραφείων Μελετών –αλλά και άλλοι φορείς– μίλησαν για το παραδοτέο της αδείας και της οριστικής μελέτης, για την εκπαίδευση των μηχανικών στο BIM, για την τροποποίηση των αμοιβών αλλά και για τα χρηματοδοτικά εργαλεία που πρέπει να αξιοποιήσουν τα μελετητικά γραφεία ώστε να γίνει η ψηφιακή μετάβαση στο ΒΙΜ.
Δυστυχώς, στον οδηγό που δημοσιεύτηκε το Μάιο δεν ενσωματώθηκε κάποια από τις αλλαγές ή προτάσεις του Συνδέσμου μας στη Συντονιστική Επιτροπή Εργασίας, με αποτέλεσμα να καθίσταται ανέφικτη η εφαρμογή του οδηγού. Ωστόσο το Υπουργείο έχει δει το θέμα και θα γίνουν διορθωτικές παρεμβάσεις.
Πιστοποίηση και κατάρτιση
Ο Σύνδεσμος Ελληνικών Εταιρειών – Γραφείων Μελετών θεωρεί ότι η πιστοποίηση και κατάρτιση των μηχανικών μπορεί να γίνεται μόνο μέσω του buildingSMART, του διεθνούς οργανισμού που στοχεύει στη βελτίωση της ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ εφαρμογών λογισμικού που χρησιμοποιούνται στον κατασκευαστικό κλάδο.
Η Ελλάδα είναι μια από τις ελάχιστες πλέον χώρες της ΕΕ στις οποίες δεν υπάρχει παράρτημα του buildingSMART. Ωστόσο τo TEE, με την αρωγή του Συνδέσμου Ελληνικών Εταιρειών – Γραφείων Μελετών, μπορεί να διοργανώνει σταδιακά εκπαιδεύσεις και εξετάσεις για τους μηχανικούς.
Περιοριστικοί όροι
Απαιτείται επίσης καθορισμός περιοριστικών όρων στη διαδικασία των απευθείας αναθέσεων σε περιπτώσεις κατεπείγουσας ανάγκης κλπ.
Η απορρόφηση κονδυλίων από το Ταμείο Ανάκαμψης είναι σημαντικό «εργαλείο», αλλά εκτός από τις μελέτες κατασκευής απαιτούνται και μελέτες εφαρμογής. Χωρίς αυτές ο ρόλος των μελετητών αλλοιώνεται, ενώ υπάρχει προφανής κίνδυνος υπερκοστολόγησης των έργων. Επίσης υπάρχουν σημαντικά έργα των οποίων η ωρίμανση και η δημοπράτηση μετά την ολοκλήρωση της μελέτης εφαρμογής διασφαλίζει τις ίδιες τις αναθέτουσες αρχές.
Αναγνώριση του ρόλου των μελετητών
Είναι απαραίτητο να εμπεδωθεί από την πολιτεία και τους κοινωνικούς φορείς (με συναντήσεις, παρεμβάσεις στον τύπο κλπ.) η σημασία του ρόλου των μελετητικών και συμβουλευτικών τεχνικών εταιρειών στην αναπτυξιακή προσπάθεια της χώρας.
Κι ο ρόλος αυτός αφορά τον ορθολογικό σχεδιασμό, τη μελέτη, τη διαχείριση και την επίβλεψη έργων και προγραμμάτων, την απορρόφηση των ευρωπαϊκών κονδυλίων και την προσπάθεια εξωστρέφειας του συνόλου του κατασκευαστικού και συμβουλευτικού τομέα της χώρας προς τις διεθνείς αγορές.
Εθνικός σχεδιασμός
Στη χώρα μας δεν υπήρξε έως τώρα μακροπρόθεσμος εθνικός σχεδιασμός, παρά τις όποιες προσπάθειες. Και προφανώς δεν ήταν δυνατό να υποκατασταθεί ο σχεδιασμός αυτός ούτε από τα πολυετή ευρωπαϊκά προγράμματα χρηματοδότησης, ούτε από την απλή παράθεση σε πολυσέλιδα κείμενα προτάσεων δημοσίων φορέων για νέα έργα.
Ο εθνικός στρατηγικός σχεδιασμός όσον αφορά τις υποδομές και τις κατασκευές πρέπει να έχει μακροχρόνια οπτική και να μη στοχεύει στην «εμβαλωματική» επίλυση τρεχόντων προβλημάτων.
Πρέπει επίσης να προκύπτει μετά από εξαντλητικό διάλογο με τους βασικούς κοινωνικούς εταίρους, να υιοθετείται με υπερκομματική συμφωνία κατά το δυνατόν και να αξιολογείται και να επικαιροποιείται τακτικά από ανεξάρτητο συμβούλιο υποδομών, με συμμετοχή ειδικών κρατικών λειτουργών, εκπροσώπων της βιομηχανίας των υποδομών – κατασκευών και κοινωνικών εταίρων.
Επίσης, ο στρατηγικός σχεδιασμός πρέπει να δίνει βαρύτητα σε βασικούς άξονες όπως είναι οι εξής:
- Η ενεργειακή θωράκιση της Ελλάδας.
- Η μετατροπή της χώρας σε ενεργειακό κόμβο της ευρύτερης περιοχής.
- Η αναβάθμιση υφισταμένων υποδομών, όπως είναι το οδικό δίκτυο, το αρδευτικό δίκτυο, τα κτίρια κλπ.
- Η αναβάθμιση των πόλεων σε smart cities.
- Η πολεοδομική και τουριστική αξιοποίηση εκτάσεων.
- Η διαχείριση απορριμμάτων κλπ.
Λαμβάνοντας υπόψη το μεγάλο χρονικό διάστημα από τη δημοπράτηση της μελέτης μέχρι την ανάθεση των έργων, θα πρέπει στην εκάστοτε κυβερνητική περίοδο να δρομολογούνται τα έργα της μεθεπόμενης.
Η ύπαρξη εθνικού στρατηγικού σχεδιασμού υποδομών επιτρέπει την προετοιμασία μελετών (τουλάχιστον των αρχικών σταδίων) και τη διεξαγωγή των πρόδρομων ενεργειών πριν την έγκριση των σχετικών χρηματοδοτικών προγραμμάτων.
*Ο κ. Γιάννης Λαδόπουλος είναι α’ αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Εταιρειών – Γραφείων Μελετών (ΣΕΓΜ).
