Του κ. Στέφανου Τρίψα*
Το εργοτάξιο κρύβει από τη φύση του αρκετούς κινδύνους για τους εργαζομένους του, οι οποίοι κίνδυνοι έχουν στο παρελθόν αποβεί μοιραίοι για το προσωπικό κατά την κατασκευή μικρών και μεγάλου προϋπολογισμού έργων.
Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία, κάθε 5 δευτερόλεπτα ένας εργαζόμενος στην Ε.Ε. υφίσταται εργατικό ατύχημα, και κάθε δύο ώρες ένας από αυτούς χάνει τη ζωή του.
Τα περισσότερα εργατικά ατυχήματα στην Ελλάδα εντοπίζονται στις κατασκευές, με ένα ποσοστό που κυμαίνεται περίπου στο 26%. Ο μηχανικός που αναλαμβάνει τη διαχείριση ενός τεχνικού έργου είναι υποχρεωμένος να εξετάσει το επίπεδο ασφάλειας του έργου.
Για την ελαχιστοποίηση της πιθανότητας εργατικού ατυχήματος απαιτείται η υλοποίηση των ακόλουθων τεσσάρων βημάτων:
1. Η εκ των προτέρων αναγνώριση των πιθανών κινδύνων.
2. Ο σχεδιασμός και η υλοποίηση μέτρων ασφαλείας.
3. Ο συστηματικός έλεγχος τήρησης των μέτρων ασφαλείας.
4. Η αναθεώρηση των μέτρων ασφαλείας.
Στα εργοτάξια και στα τεχνικά έργα, πέντε είναι οι κύριοι δείκτες εκτίμησης της επικινδυνότητας, των οποίων η διαχείριση, η μείωση ή η αντιμετώπιση θέτουν τις βάσεις για μια πετυχημένη πρόληψη.
- Ο δείκτης επικινδυνότητας μηχανημάτων και υλικών.
- Ο δείκτης επικινδυνότητας δομικών κατασκευών.
- Ο δείκτης επικινδυνότητας των μέσων προστασίας.
- Ο δείκτης επικινδυνότητας αποθήκευσης.
- Ο δείκτης υγιεινής.
Για να επιτευχθεί η πρόληψη των εργατικών ατυχημάτων στα εργοτάξια στον ελληνικό χώρο, έχουν εκδοθεί από το ελληνικό κράτος αρκετά προεδρικά διατάγματα, νόμοι και υπουργικές αποφάσεις για την υγεία και την ασφάλεια της εργασίας, που όμως είναι διασκορπισμένα και χωρίς κωδικοποίηση.
Ανάμεσα σε αυτά τα νομοθετήματα είναι τα εξής:
- Π.Δ. 778/1980 «Περί μέτρων ασφαλείας κατά την εκτέλεση οικοδομικών εργασιών».
- Π.Δ. 1073/1981 «Περί μέτρων ασφαλείας κατά την εκτέλεση εργασιών σε εργοτάξια οικοδομών και πάσης φύσεως έργων αρμοδιότητος πολιτικού μηχανικού».
- Ν.1396/1983 «Υποχρεώσεις λήψης και τήρησης των μέτρων ασφαλείας στις οικοδομές και τα λοιπά ιδιωτικά έργα».
- Υ.Α. 136646/84 «Ημερολόγιο μέτρων ασφαλείας (ΗΜΑ)».
- Π.Δ. 305/96 «Ελάχιστες προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας που πρέπει να εφαρμόζονται στα προσωρινά ή κινητά εργοτάξια σε συμμόρφωση προς την Οδηγία 92/57/ΕΟΚ».
Τα μέτρα που λαμβάνονται από μία εταιρεία στην κατεύθυνση της πρόληψης για την υγιεινή και ασφάλεια είναι τα παρακάτω:
- Προσδιορίζονται οι προδιαγραφές που πρέπει να τηρηθούν (νομοθεσία, σύμβαση κλπ.).
- Δημιουργείται ένα αποτελεσματικό οργανόγραμμα ασφάλειας (στο οποίο συμμετέχουν τεχνικός ασφαλείας, ιατρός εργασίας κ.ά.).
- Προσδιορίζονται οι υποχρεώσεις όλων των εμπλεκομένων στο έργο.
- Προβλέπονται συστήματα αναγνώρισης, αξιολόγησης, παρακολούθησης και ελέγχου του κινδύνου (γενικοί κίνδυνοι και μέτρα, γραπτή εκτίμηση επαγγελματικού κινδύνου, έλεγχος, επιθεωρήσεις ασφάλειας).
- Προβλέπονται συστήματα μέτρησης απόδοσης της ασφάλειας (στατιστικές ατυχημάτων, μετρήσιμοι στόχοι, επιθεωρήσεις ασφάλειας).
- Προβλέπονται συστήματα αναθεώρησης.
Κύριος σκοπός των παραπάνω είναι να ελαχιστοποιηθούν:
- Τραυματισμοί στους εργαζόμενους στο έργο ή σε τρίτους.
- Φθορές, απώλειες ή καταστροφές σε εξοπλισμό, υλικά και εγκαταστάσεις.
- Φθορές, απώλειες ή καταστροφές σε περιουσίες τρίτων.
- Επιπτώσεις στο περιβάλλον.
- Επαγγελματικές ασθένειες στους εργαζόμενους στο έργο.
- Καθυστερήσεις στην κατασκευή του έργου, στο μέτρο του λογικά εφικτού και δυνατού, λαμβάνοντας υπόψη μεταξύ άλλων την ελληνική πραγματικότητα.
Η διαδικασία αυτή εφαρμόζεται σε όλες τις δραστηριότητες της εταιρείας και των τρίτων που απασχολούνται στο χώρο των εργοταξίων.
Αναλυτικότερα καλύπτονται:
- Εργαζόμενοι στο έργο (της εταιρίας, υπεργολάβων και συμβούλων της).
- Τρίτοι.
- Εξοπλισμός
- Υλικά.
- Γραφεία, εγκαταστάσεις.
- Έργο γενικότερα.
- Περιβάλλον.
Δεν καλύπτονται δραστηριότητες εκτός του εργοταξίου:
- Εκπαίδευση προσωπικού.
- Σύστημα διαχείρισης.
- Τεχνικός ασφαλείας και γιατρός εργασίας.
- Μελέτη εκτίμησης επαγγελματικού κινδύνου.
- Επεμβάσεις στην υποδομή – εργονομία.
- Μέσα ατομικής προστασίας (Μ.Α.Π.)
Ο εργασιακός κίνδυνος είναι συνυφασμένος με την κάθε παραγωγική δραστηριότητα του ανθρώπου. Άλλοτε είναι αντιληπτός και άλλοτε όχι. Η έγκαιρη αναγνώριση και πιστοποίησή του αποτελεί τη σημαντικότερη ενέργεια για την πρόληψή του.
Το τμήμα επιβλέψεων και διαχείρισης τεχνικών έργων της κάθε εταιρείας φροντίζει για την έγκαιρη και συστηματική ενημέρωση των πελατών της σε θέματα ασφαλείας (πριν την έναρξη των έργων αλλά κυρίως κατά τη διάρκεια εκτέλεσης αυτών), προβαίνει στη μεθοδική παρακολούθηση των έργων που αναλαμβάνει, με σκοπό την έγκαιρη διάγνωση των προβλημάτων σε θέματα ασφαλείας, και παρέχει συστηματικά οδηγίες και συμβουλές στους πελάτες της και στους υπεργολάβους της, έχοντας ως απώτερο σκοπό την ολοκλήρωση των έργων με ασφάλεια.
Η εφαρμογή στοιχειωδών κανόνων που μπορούν να ελαχιστοποιήσουν τον εργασιακό κίνδυνο στο χώρο εκτέλεσης των τεχνικών έργων, καθώς και η προστασία και ασφάλεια των εργαζομένων στο χώρο εργασίας τους, έχει κυρίαρχη θέση στα καθήκοντα των ομάδων επίβλεψης των εταιρειών και αποτελεί βασικό κανόνα στη συνεργασία και παροχή υπηρεσιών προς τους πελάτες τους.
Κι αυτό διότι: «Μηδέν της τύχης, αλλά πάντα της ευβουλίας και της προνοίας» («Τίποτα δεν εξαρτάται από την τύχη, αλλά όλα από την ορθή κρίση και την προνοητικότητα», Πλούταρχος 47-120 μ.Χ.).
*Ο κ. Στέφανος Τρίψας είναι διπλωματούχος πολιτικός μηχανικός ΑΠΘ.
