Περιβαλλοντικό τέλος που θα κυμαίνεται από 8% έως 15% (ανάλογα με την κατηγορία της οικοδομικής άδειας) θα πληρώνουν οι ιδιοκτήτες ακινήτων , προκειμένου να συνεχίσουν να απολαμβάνουν τα οφέλη του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ΝΟΚ). Το τέλος θα υπολογίζεται με βάση την αξία της επιπλέον δόμησης, και θα αφορά στην ισχύ των κινήτρων του νόμου.
Αφορά συγκεκριμένα τις οικοδομικές άδειες που έχουν ακυρωθεί με δικαστική απόφαση, καθώς και τις άδειες που έχουν προσβληθεί στα δικαστήρια. Οι ιδιοκτήτες αυτών των ακινήτων θα πρέπει να πληρώσουν 8% της αξίας των πρόσθετων τετραγωνικών μέτρων, ενώ για όσες οικοδομικές άδειες έχουν ενταχθεί σε χρηματοδοτικά εργαλεία του Ταμείου Ανάκαμψης ή του ΕΣΠΑ, το ποσοστό θα είναι 15%. Μετά την καταβολή του περιβαλλοντικού τέλους, οι ιδιοκτήτες θα διατηρήσουν τα μπόνους του ΝΟΚ.
Τα χρήματα που θα συγκεντρωθούν θα κατατεθούν στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων και θα χρησιμοποιηθούν για τη δημιουργία περιοχών πρασίνου στις γειτονιές. Για τον υπολογισμό του περιβαλλοντικού τέλους, η τιμή ζώνης των ακινήτων θα είναι αυτή που ισχύει στις 11 Δεκεμβρίου 2024, σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες.
Ταυτόχρονα, το σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος (που αποτελεί συνέχεια της τροπολογίας που ψηφίστηκε πριν 15 μέρες στη Βουλή) προσδιορίζει για πρώτη φορά την έννοια της έναρξης οικοδομικών εργασιών και τα αποδεικτικά μέσα για τη τεκμηρίωσή της.
Επιπλέον, το υπουργείο Ενέργειας και Περιβάλλοντος επεκτείνει την περίμετρο των δικαιούχων που μπορούν να εξαιρεθούν από τις απαγορεύσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας. Αυτό σημαίνει ότι θα μπορούν να συνεχίσουν την οικοδόμηση με βάση τις άδειες που έχουν εκδοθεί, χωρίς να επιβαρυνθούν με επιπλέον κόστη.
Πιο αναλυτικά, το Προεδρικό Διάταγμα ορίζει τι συνιστά «εκκίνηση οικοδομικών εργασιών» και δίνει νομική κάλυψη στους ιδιοκτήτες, μηχανικούς και εργολάβους για την υπεράσπιση εμπρόθεσμων οικοδομικών ενεργειών, με τα εξής τεκμήρια:
- Έναρξη με εκσκαφές ή σκυροδέτηση: Η εκτέλεση εκσκαφών ή η σκυροδέτηση σε προσθήκες θεωρούνται ως εκκίνηση των εργασιών. Η απόδειξη γίνεται με γνωστοποίηση σε δημόσια αρχή, Αναλυτική Περιοδική Δήλωση στον ΕΦΚΑ, αεροφωτογραφίες ή συμβάσεις με βέβαιη χρονολογία.
- Κατεδάφιση εντός εξαμήνου: Η κατεδάφιση υπάρχοντος κτίσματος στο ίδιο οικόπεδο συνιστά εκκίνηση, υπό την προϋπόθεση ότι πραγματοποιείται εντός εξαμήνου από τις 11 Δεκεμβρίου 2024.
- Αρχαιολογικές εργασίες: Αναγνωρίζεται επίσης η εκκίνηση εργασιών αν διενεργούνται ανασκαφές από την Αρχαιολογική Υπηρεσία έως τις 11 Δεκεμβρίου 2024, που συνδέονται με υφιστάμενη άδεια.
- Το υπουργείο παρέχει τη δυνατότητα οικοδόμησης για περιπτώσεις με ακυρωτικές δικαστικές αποφάσεις ή εκκρεμείς προσφυγές, θεσπίζοντας την έννοια του περιβαλλοντικού ισοδύναμου. Αυτός ο μηχανισμός θα αντισταθμίζει τη χρήση των μπόνους του ΝΟΚ, με την εκπόνηση Ειδικού Σχεδίου Περιβαλλοντικού Ισοδύναμου Αναβάθμισης Πόλεων (ΕΣΠΙΑΠ), το οποίο θα χρηματοδοτείται από το Πράσινο Ταμείο ή μέσω χορηγίας.
Οι ιδιοκτήτες ή εργολάβοι θα πρέπει να καταθέσουν το αντίτιμο στον δήμο μέσω του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων για να χρηματοδοτηθούν «πράσινες παρεμβάσεις» που θα κατευθύνονται από το ΕΣΠΙΑΠ.
Αυτές οι παρεμβάσεις θα αφορούν τη βελτίωση του δημόσιου χώρου και της ποιότητας ζωής, με την ενίσχυση των χώρων πρασίνου και άλλων υποδομών, όπως υπόγειοι χώροι στάθμευσης, καθώς και την κατεδάφιση αυθαιρέτων ή επικίνδυνων κτισμάτων. Επιπλέον, θα περιλαμβάνουν έργα αποκατάστασης διατηρητέων κτιρίων και την υποστήριξη δράσεων για την αποστολή των 100 κλιματικά ουδέτερων πόλεων της Ευρώπης.
Η ρύθμιση της συνέχισης των οικοδομικών αδειών θα ισχύει είτε όταν έχει ολοκληρωθεί ο φέρων οργανισμός του κτιρίου, είτε όταν δεν έχει ολοκληρωθεί (π.χ. μόνο το υπόγειο). Σε αυτές τις περιπτώσεις απαιτείται έγκριση από το Κεντρικό Συμβούλιο Πολεοδομικών Θεμάτων και το Κεντρικό Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής, με βάση τεχνικά, οικονομικά και νομικά κριτήρια.
Η επιβολή του περιβαλλοντικού τέλους δεν θεωρείται ως ένα επιπλέον οικονομικό βάρος για τους ιδιοκτήτες καθώς παρέχει το όφελος της νομιμότητας. Το ερώτημα που τίθεται είναι αν το κόστος αυτό θα μετακυλιστεί στους τελικούς αγοραστές, αυξάνοντας έτσι και το κόστος των ακινήτων στην αγορά.
