Παρουσιάζουμε στα «ΕΘ» το κατασκευαστικό έργο της επέκτασης του Μετρό προς το Ελληνικό, που θα δοθεί στο κοινό τον Ιούλιο του 2013 με την λειτουργία των τεσσάρων νεών σταθμών, σε Ηλιούπολη, ʼλιμο, Αργυρούπολη και Ελληνικό.
Κείμενο: Πάνος Κατσαχνιάς
Φωτογραφίες: Πάνος Κατσαχνιάς, Αττικό Μετρό
Το καλοκαίρι λοιπόν, του 2013 θα εγκαινιαστεί μία από τις μεγάλες επεκτάσεις, η νότια επέκταση της Γραμμής 2 του δικτύου του Μετρό της Αθήνας.
Η ιστορία της συγκεκριμένης επέκτασης ξεκινάει στις 8 Μαρτίου του 2006 όταν υπογράφηκε η σύμβαση για την υπόγεια επέκταση της Γραμμής 2 του Μετρό προς το Ελληνικό, μεταξύ της ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ Α.Ε. και της Κοινοπραξίας «ΑΚΤΩΡ Α.Τ.Ε. – SIEMENS A.G. – VINCI CONTSTRUCTION GRANDS PROJETS».
Το κατασκευαστικό έργο της επέκτασης της Γραμμής 2 προς Ελληνικό, θα προσθέσει στο υπάρχον δίκτυο του Μετρό της Αθήνας άλλα 5,5 χλμ. υπόγειας Γραμμής και 4 νέους Σταθμούς (Ηλιούπολη, ʼλιμο, Αργυρούπολη και Ελληνικό), καθώς επίσης και υπόγειο χώρο εναπόθεσης οκτώ συρμών για τις ανάγκες λειτουργίας της επέκτασης.
Η συγκεκριμένη επέκταση της Γραμμής 2 θα εξυπηρετεί συγκοινωνιακά την ευρύτερη περιοχή κατά μήκος του άξονα της Λ. Βουλιαγμένης (Δ. Αγ. Δημητρίου, Δ. Ηλιούπολης, Δ. Αλίμου, Δ. Αργυρούπολης – Ελληνικού). Η προέκταση αυτή, που ενώ κατασκευαστικά ήταν έτοιμη εδώ και πάρα πολύ καιρό, και που καθυστέρησε λόγω της εμπλοκής με την σηματοδότηση των σταθμών (σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα το έργο σηματοδότησης των σταθμών έπρεπε να έχει ξεκινήσει από το 2008 αλλά χρειάστηκαν σχεδόν 4 χρόνια για να μπορέσει να ολοκληρωθεί η διαδικασία), φτάνει πια στο τέλος της. Θα εξυπηρετεί καθημερινά 80.000 επιβάτες και η διαδρομή Σύνταγμα-Ελληνικό, θα καλύπτεται μέσα σε 15 λεπτά. Αξίζει να σημειωθεί ότι με την λειτουργία της επέκτασης, σύμφωνα με τις μελέτες της Αττικό Μετρό προβλέπεται: Μείωση κατά 50.000 οχηματομετακινήσεων ημερησίως (630.000 οχηματοχιλιομέτρων) και μείωση εκπομπής διοξειδίου του άνθρακος (CO2) κατά 75.000 κ.μ. (140 τόνους) στην ατμόσφαιρα της πρωτεύουσας σε ημερήσια βάση.
Στο κατασκευαστικό πεδίο σημειώνονται παρακάτω τα ενδεικτικά μεγέθη αυτού του πολύπλοκου έργου:
5,5 χλμ σήραγγας, 4 Σταθμοί, 6 φρέατα εξαερισμού και ένας υπόγειος χώρος εναπόθεσης συρμών
Συνολικός όγκος των εκσκαφών του έργου: 980.000 κ.μ.
Σκυρόδεμα: 190.000 κ.μ.
Σιδηροπλισμός: 32.000 τόνοι
Πάσσαλοι: 44.000 μ.
Αγκύρια προσωρινής αντιστήριξης : 144.000 μ.
Γρανίτες αρχιτεκτονικών τελειωμάτων: 12.000 τ.μ.
5 υποσταθμοί έλξης συρμών 3.3 MW έκαστος
6 μόνιμες ηλεκτρικές παροχές 20 ΚV, με 11 εγκαταστάσεις μετασχηματιστών ισχύος μεγέθους από 630 έως 2.500 kVA
9 κύριες εγκαταστάσεις αερισμού σηράγγων συνολικής παροχής αέρα 1.600 κ.μ./δευτερόλεπτο
Πλήρης πρόσβαση σε ΑΜΕΑ με 16 ανελκυστήρες και 48 κυλιόμενες κλίμακες
Βασικά χαρακτηριστικά
Το μήκος της επέκτασης είναι 5.5 χλμ. από τον Αγ. Δημήτριο έως το Ελληνικό. Το έργο είναι πλήρως υπογειοποιημένο με απολήξεις στο επίπεδο οδού στις περιοχές των σταθμών και των φρεάτων. Κατασκευάσθηκαν 4 νέοι σύγχρονοι σταθμοί, που ονοματίζονται από τις αντίστοιχες περιοχές των δήμων Ηλιούπολης, Αλίμου, Αργυρούπολης και Ελληνικού από τους οποίους διέρχεται η επέκταση του Μετρό. Οι σταθμοί βρίσκονται στις ακόλουθες θέσεις:
Σταθμός Ηλιούπολης: Λεωφ. Βουλιαγμένης & οδός Κλεάνθους
Σταθμός Αλίμου: Λεωφ. Βουλιαγμένης & οδός Θερμοπυλών Σταθμός
Αργυρούπολης: Λεωφ. Βουλιαγμένης & οδός Πόντου
Σταθμός Ελληνικού: Λεωφ. Βουλιαγμένης & Λεωφ. Ιασωνίδου
Οι σταθμοί έχουν σημαντικές ομοιότητες στην αρχιτεκτονική τους διαμόρφωση με αναγνωρίσιμα στέγαστρα στις περισσότερους εισόδους των σταθμών. Ο κάθε σταθμός έχει 110 μ μήκος και 3 επίπεδα (αποβάθρες, χώρος εισιτηρίων, επίπεδο ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού). Θα υπάρχει πλήρης πρόσβαση στους σταθμούς για άτομα με ειδικές ανάγκες, και από τις δύο πλευρές της Λεωφ. Βουλιαγμένης.
Επιπλέον κατασκευάσθηκε ένας πλήρως υπογειοποιημένος χώρος εναπόθεσης συρμών (8 θέσεις), κάτω από την οδό πρόσβασης προς το παλαιό ανατολικό αεροδρόμιο. Για την λειτουργία του έργου θα απαιτηθούν 5 νέοι συρμοί πλήρως κλιματιζόμενοι, με αυτόματη λειτουργία (ΑΤΟ), οι οποίοι θα αποτελέσουν αντικείμενο άλλου διαγωνισμού. Ο σχεδιασμός του έργου έγινε βάσει των πλέον σύγχρονων προδιαγραφών και προτύπων, υπερκαλύπτωντας τα αυστηρότερα πρότυπα ασφαλείας με πολλαπλές εφεδρικότητες συστημάτων.
Αναμενόμενα οφέλη
Η νέα αυτή επέκταση έγινε για την εξυπηρέτηση κυρίως των δήμων Αγ. Δημητρίου, Ηλιούπολης, Αργυρούπολης, Αλίμου και Ελληνικού. Στην ζώνη άμεσης επιρροής του έργου (ακτίνα 500 μ από τους σταθμούς) υπολογίζεται ότι κατοικούν 34,000 κάτοικοι, ενώ στις επαγγελματικές δραστηριότητες των περιοχών αυτών υπάρχουν 18,000 θέσεις. Έτσι η προβλεπόμενη επιβατική κίνηση υπολογίζεται ότι θα κυμαίνεται στους 80,000 επιβάτες ημερησίως. Με αποτέλεσμα η αρχική συνολική μείωση της οδικής κυκλοφορίας να υπολογίζεται σε κατά περίπου 50,000 μετακινήσεις ΙΧ ημερησίως. Η χρονοαπόσταση σχεδιασμού μεταξύ συρμών θα είναι τα 3 λεπτά, με τον χρόνο ταξιδιού από το Ελληνικό στο Σύνταγμα να διαμορφώνεται στα 14 λεπτά (σήμερα με ΙΧ σε ώρες αιχμής χρειάζονται περισσότερα από 45 λεπτά).
Μέθοδοι κατασκευής
Η διάνοιξη της σήραγγας πραγματοποιήθηκε με μηχάνημα διάνοιξης σηράγγων ΤΒΜ-ΕΡΒ διαμέτρου 9.5μ, με χάραξη κάτω από την Λεωφ. Βουλιαγμένης ελαχιστοποιώντας τις επιπτώσεις της διάνοιξης σε κτίρια και υποδομές. Γιατί η υπόγεια διάνοιξη της σήραγγας ελαχιστοποίησε την όχληση της πόλης με αποτέλεσμα περιορισμένες κυκλοφοριακές παρεμβάσεις, χωρίς απομειώσεις λωρίδων κυκλοφορίας στην λεωφόρο Βουλιαγμένης, ενώ η φυτεμένη ενδιάμεση νησίδα της Λεωφ. Βουλιαγμένης παράμεινε ως έχει εκτός από ειδικά σημεία. Οι σταθμοί, τα φρέατα αερισμού και ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού καθώς και ο χώρος εναπόθεσης συρμών κατασκευάσθηκαν με την μέθοδο του ανοικτού ορύγματος.
Αναλυτικότερα το σύνολο του έργου περιλαμβάνει:
Τέσσερις Σταθμούς που κατασκευάσθηκαν με την μέθοδο του ανοικτού ορύγματος, και έχουν μήκος 110 μέτρα και αποτελούνται από 3 επίπεδα και διαθέτουν εισόδους / εξόδους και στις δύο πλευρές της Λ. Βουλιαγμένης.
Σε κάθε συγκρότημα σταθμού, ο κυρίως Σταθμός είναι ορθογωνικού σχήματος και ενδεικτικών διαστάσεων 110μ. x 25μ. και βάθους περίπου 25μ., ενώ η απέναντι είσοδος έχει επίσης ορθογωνικό σχήμα και ενδεικτικές διαστάσεις 40μ. x 5μ. με μικρότερο βάθος, στο οποίο βάθος, οριοθετείται η συνδετήρια σήραγγα πεζών μεταξύ του Σταθμού και της Εισόδου.
Σήραγγα διπλής τροχιάς υπόγειας διάνοιξης με μηχάνημα σηράγγων ΤΒΜ-ΕΡΒ, με διάμετρο κεφαλής 9,5μ. Στο πλαίσιο της διάνοιξης της σήραγγας με το μηχάνημα ΤΒΜ-ΕΡΒ ήταν και η διέλευσή του μέσα από τους ήδη εκσκαφθέντες σταθμούς.
Επτά φρέατα αερισμού και ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού (Φρέατα Αγ. Βασίλειος, Μαυρομιχάλη, Λέοντος, Υμηττού, Ελληνικού, Διασταύρωσης (Trumpet Junction) της κύριας γραμμής με την σήραγγα πρόσβασης προς το Αμαξοστάσιο και Σούρμενα) με τις αντίστοιχες σήραγγες πρόσβασής τους.
Στη νότια περιοχή της επέκτασης κατασκευάστηκε υπόγειος χώρος εναπόθεσης συρμών τεσσάρων τροχιών (Αμαξοστάσιο) κάτω από την οδό πρόσβασης του παλαιού Αεροδρομίου μήκους 275μ. περίπου με τη μέθοδο εκσκαφής και επανεπίχωσης (cut & cover). Η διακλάδωση της κύριας σήραγγας του ΤΒΜ προς τον χώρο του Αμαξοστασίου πραγματοποιείται μέσω σήραγγας συμβατικής μηχανικής διάνοιξης (ΝΑΤΜ) μήκους περίπου 211μ.
Πραγματοποιήθηκαν αρχαιολογικές εργασίες για τον εντοπισμό αρχαιοτήτων (αρχαιολογικές ανασκαφές, καταγραφή και αποτύπωση των ευρημάτων, καθώς και συντήρηση – φύλαξη και ανάδειξη αυτών στους σταθμούς Αργυρούπολη και ʼλιμος) με την παρακολούθηση των αρμόδιων Υπηρεσιών του Υπουργείου Πολιτισμού.
Η σιδηροδρομική επιδομή αποτελείται από τροχιά ελαστικής στήριξης σε κλίνη σκυροδέματος (Σταθερή επιδομή).
Οι τροχιές έχουν εύρος 1.435mm και αποτελούνται από σιδηροτροχιές διατομής UIC54, στερεωμένες σε διμερείς στρωτήρες με μικροκυψελωτά πέλματα και ελαστικά περιβλήματα, ημιεγκιβωτισμένους στο σκυρόδεμα κλίνης τροχιάς. Στους στρωτήρες είναι επίσης στερεωμένη ηλεκτροφόρος ράβδος με τα προστατευτικά της καλύμματα, μέσω μονωτικών στηριγμάτων. Κάτω από το σκυρόδεμα κλίνης τροχιάς υπάρχει πλέγμα συλλογής ρευμάτων διαφυγής, εγκιβωτισμένο στο σκυρόδεμα πλήρωσης του πυθμένα.
Στις δύο πλευρές της σήραγγας είναι κατασκευασμένα κανάλια καλωδίων από σκυρόδεμα που με την βοήθεια των προκατασκευασμένων καλυμμάτων τους, αποτελούν τους πεζοδιαδρόμους εντός της σήραγγας. Επίσης όλες οι αλλαγές και οι διακλαδώσεις των τροχιών έχουν εγκατασταθεί με σύστημα άμεσης στερέωσης σε πλάκα σκυροδέματος.
Σύστημα Εξαερισμού Σήραγγας αποτελούμενο από αξονικούς ανεμιστήρες οι οποίοι ελέγχονται από ρυθμιστές στροφών και λειτουργούν στα φρέατα εκτόνωσης ή εξυπηρετούν την απαγωγή αέρα κάτω από τις αποβάθρες, ανεμιστήρες σήραγγας τύπου Jet, πίνακες ελέγχου τύπου «draw out», διαμερισματοποιημένοι form 3 (Συνολική εγκατεστημένη ισχύς: ~4.100 Kva)
Ανελκυστήρες και Κυλιόμενες κλίμακες
Δίκτυο 20kV: Το δίκτυο εξυπηρετεί όλες τις καταναλώσεις ισχύος εκτός από την ισχύ έλξης. Διαθέτει διπλή σύνδεση με το δίκτυο της ΔΕΗ για λόγους εφεδρείας. Δίκτυο ~23.700 m καλωδίου MV, τροφοδοτεί 6 υποσταθμούς 20kV/400V LAS (Lighting and Auxiliary Stations).
Σύστημα παροχής και διανομής 400V: 6 υποσταθμοί (3X2.000kVA, 2X630kVA και 1Χ2.500kVA) τροφοδοτούν μέσω των Γενικών Πινάκων χαμηλής τάσης δευτερεύοντες πίνακες τον φωτισμό και τις βοηθητικές καταναλώσεις. Κάθε υποσταθμός είναι εξοπλισμένος με δύο ιδίου μεγέθους μετασχηματιστές ξηρού τύπου εξασφαλίζοντας εφεδρεία 100%.
Σύστημα UPS: Τροφοδοτεί τον φωτισμό ασφαλείας και ηλεκτρονικές συσκευές. Αποτελείται από 6 διπλές (100% εφεδρεία) μονάδες ups (2X2X60kVA, 2X2X40kVA, 2X2X20kVA) με διατάξεις συσσωρευτών αυτονομίας 2 ωρών.
Αερισμό Χώρων Κοινού στους Σταθμούς και σε όλους τους τεχνικούς χώρους
Θέρμανση και κλιματισμός (HVAC)
Σε κάθε σταθμό υπάρχει εγκατάσταση διπλών αντλιών ομβρίων και λυμμάτων
Πυρανίχνευση – πυρόσβεση – πυροπροστασία
Φωτισμός στους σταθμούς, σήραγγες και στα φρέατα (υπάρχει φωτισμός έκτατης ανάγκης για την αντιμετώπιση περιπτώσεων διακοπής ηλεκτρικού ρεύματος)
Σύστημα ισχύος έλξης 750V DC. 5 υποσταθμοί ανόρθωσης (3.3MVA ο καθένας) τροφοδοτούνται ξεχωριστά από δίκτυο της ΔΕΗ και τροφοδοτούν με 750V DC τις γραμμές
Σύστημα SCADA (PRCS Power Remote Control System – Σύστημα Εξ Αποστάσεως Ελέγχου Ισχύος): Ελέγχει και τηλεχειρίζεται το δίκτυο MV τους υποσταθμούς LAS και το σύστημα ισχύος έλξης
Σύστημα που παρακολουθεί το σύνολο των συστημάτων αερισμού, συστημάτων HVAC σταθμών και τα Η/Μ συστήματα εντός των σταθμών, φρεάτων και σηράγγων (BACS).
Τηλεφωνικό Σύστημα PABX (Private Automatic Branch Exchange)
Τηλεφωνικό Σύστημα απευθείας συνομιλίας
Σύστημα TCR (Traction Current Removal)
Κλειστό σύστημα τηλεόρασης CCTV (Close Circuit TeleVision) παρακολουθούμενο από τη κύρια αίθουσα του σταθμού τοπικά και από το κέντρο ελέγχου και λειτουργίας (133 κάμερες)
Σύστημα Δημοσίων Αναγγελιών PA (Public Address) χειριζόμενο από τη κύρια αίθουσα του σταθμού τοπικά και από το κέντρο ελέγχου και λειτουργίας (1061 μεγάφωνα)
Σύστημα μετάδοσης οπτικών ινών που εξυπηρετεί όλες τις ανάγκες μετάδοσης δεδομένων και περιλαμβάνει κόμβους μετάδοσης πολλαπλών βρόγχων παρέχοντας εφεδρεία στην επικοινωνία (13.000 m καλωδίου μονότροπων οπτικών ινών και 5 OTNs)
Σύστημα Ρολογιών Συγχρονισμένο με GPS που παρέχει χρόνο για όλες τις απαιτήσεις του μετρό, όπως λειτουργία συρμών
Συστήματα Αδιάλειπτης Παροχής Ισχύος (UPS) για τη τροφοδοσία όλων των τηλεπικοινωνιακών συστημάτων σε περίπτωση διακοπής τροφοδοσίας ηλεκτρικού ρεύματος με αυτονομία 4 και 8 ωρών.
ΈΝΘΕΤΟ: Μηχάνημα Ολομέτωπης Διάνοιξης Σηράγγων με ασπίδα εξισορρόπησης της πίεσης του εδάφους (ΤΒΜ-ΕΡΒ)
Τεχνικά Χαρακτηριστικά:
Συνολικό Μήκος: 94 μ.
Διάμετρος Κεφαλής: 9,5 μ.
Βάρος: 1.100 τόνοι
Ισχύς: 3.580 kW
Το Μηχάνημα διαθέτει:
Κέντρο Ελέγχου με συστήματα τελευταίας τεχνολογίας
Κατάστρωμα με σύστημα μονής τροχιάς για την εκφόρτωση των προκατασκευασμένων στοιχείων της σήραγγας καθώς και άλλων υλικών
Σύστημα αντλιών ενέματος (τσιμεντοκονιάματος)
Σύστημα μεταφορικών ταινιών (650 κ.μ. ανά ώρα προϊόντων εκσκαφής)
Υποδομή και σύνδεση με επιφανειακές εγκαταστάσεις (αερισμό, παροχή ρεύματος, νερό ψύξης, πεπιεσμένο αέρα, κλπ.)
Σύστημα ενδοεπικοινωνίας και τηλεφωνικό δίκτυο
Σύστημα πυροπροστασίας και καταπολέμησης πυρκαγιάς
Εξοπλισμό πρώτων βοηθειών
Χώρους αποθήκευσης
Γερανό
